انواع سازدهنی

سازدهنی ترمولو (Tremolo Harmonica) :



ابتدایی ترین نوع سازدهنی می باشدکه دارای اندازه های گوناگون می باشد که متداول ترین آن 24 سوراخ می باشد. این ساز دارای 24 قسمت عمودی است و هـر قسمت توسط یـک تیغه افـقی به دو کانال بالا و پایین تقسیم می شود .هر کـدام از کانالهای ردیف بالا ، با کانال زیرین خود یک نت واحد را تولید می کنند.پس هنگامی که در دو کانال بالا و پایین یک سوراخ فوت می کنیم دو تیغه با صدای یکسان به صدا در می آیند.این مانند این است که دو ساز با هم یک نت مشترک بزنند .

با توضیحات فوق ساز دهنی ترمولو 24 سوراخ دارای 24 نت یعنی وسعت صوتی حدود 3 اکتاو دارد . در این ساز سوراخهای فرد با دمیدن و سوراخهای زوج با مکش هوا به صدا در می آیند، در ساخت این نوع سازدهـنی با تغییر اندک در مقدار ماده بـکار رفته در تیغه عمودی ، در هر نـت تفاوتی جزئی بین زیر و بـمی آن دو تیغه وجـود دارد که به طور جداگانــه برای گوش محسوس نیست . این تفاوت ناچیز باعث می شود که وقتی هر دو تیغه به صدا در می آیند ،صدایی مواج تولید شود . به همین علت این نوع سازدهنی را ترمولو نامیده اند که در زبان ایتالیایی به معنی لرزاندن می باشد.

سازدهنی ترمولو معمولا در هر اکتاو نت های مربوط به گام ماژور دیاتونیک (Major Diatonic Scale) را دارد و از این رو بسیار مناسب نواختن آهنگهای سبک Folk می باشد.

سازدهنی دیاتونیک ( Diatonic Harmonica) :



به این سازدهنی هارپ(Harp) نیز می گویند. این نوع از سازدهنی متداول ترین نوع سازدهنی است و در موسیقی راک، فولک، کانتری و وسترن و بخصوص در موسیقی بلوز استفاده می شود. رایج ترین نوع این ساز، مدل ده سوراخه می باشد و هر سوراخش هم با فوت و هم با مکش نواخته می شود و برخلاف سازدهنی کروماتیک کلیدی در کنار سازدهنی برای اجرای نیم پرده ها وجود ندارد. با این نوع ساز دهنی تنها می توان نت های اصلی را اجرا کرد. و برای نواختن سایر نتهایی که در گام مربوط وجود ندارند از تکنیک های خاص زبان، حنجره و لب استفاده می شود.

سازدهنی کروماتیک (Chromatic Harmonica) :



این نوع از سازدهنی در گام کروماتیک است و همانطور که انتظار می رود تمام نت های گام کروماتیک اعم از پرده و نیم پرده توسط آن قابل اجرا است. از نظر ظاهر این نوع سازدهنی دارای یک کلید در انتهای آن است که با فشردن آن چه در حالت مکش و چه در حالت دمش نت مربوط به هر سوراخ نیم پرده بالاترنواخته می شود.

این نوع ساز برای قطعاتی مناسب است که ملودی قطعه دارای گامی بیش از هفت نت است.به همین دلیل این ساز معمولا در موسیقی پاپ، جز و کلاسیک استفاده می شود. ‘ژان توتس تیلماتز’ (Jean Toots Thielemans)؛ یکی از بزرگترین نوازندگان این ساز به سبک جز است و سبک او، تحولی در نوازندگی این ساز ایجاد کرد.

سازدهنی کورد (Chord harmonica) :

این گونه سازدهنی در شکل و اندازه های متفاوتی ساخته می شود . بعضی بسیار بسیار بزرگ تا حدی که با واحد طول “فوت” اندازه گذاری می شوند و بعضی شمایلی مانند کروماتیک دارند ولی کمی غریب تر و گاهی حتی با دو اسلاید . کاربرد آنها مانند “سازدهنی باس” به عنوان بکراند صدای دیگر سازها است . آنها نیز به جهت اینکه تمامی نت ها را شامل می شوند یک سازدهنی کروماتیک هستند که به جهت شکل و نوع کاربرد با نام “سازدهنی کورد” شناخته شده ترند .

سازدهنی باس (Bass harmonica) :

تمام سازهای این گروه فقط با دمیدن به صدا در می آیند و مکش در آنها هیچ تاثیری ندارد . بسیار بزرگ و سنگین هستند و معمولا نت های خیلی پایین را شامل می شوند . در کل برای نواخته شدن به عنوان زیر صدای قطعات نواخته شده با سازهای دیگر در ارکستر و … به کار می روند . به خاطر اینکه کل نت ها را شامل می شوند می توان به آنها لقب کروماتیک هم داد ولی “باس هارمونیکا” کاربردی تر است .

سازدهنی اسلاید (Slide harmonica):

نوعی از سازدهنی که بزرگتر است و اسلایدی برای آن تعبیه شده که می تواند نت ها را عوض کند . جای اسلاید معمولا در سمت راست قطعه دهانی آن است . این سازها دو گروه صفحه زبانه را شامل می شوند و وظیفه این اسلاید جا به جایی راه عبور هوا از یک گروه به گروه دیگر است و به همین علت نیز کمی بزرگتر از سازدهنی دیاتونیک ساخته می شوند. اکثرا آن را با سازدهنی کروماتیک اشتباه می گیرند در صورتی که سازدهنی کروماتیک زیر مجموعه ای از سازدهنی اسلاید است . سازدهنی های “کورد” که کوک های آن متغیر است نیز جزو سازدهنی های اسلاید به شمار می آیند . هرچند که سیستم چیدمان نت آنها مانند اکثر دیاتونیک ها “سیستم ریشتر” است ولی اسلاید به شما این امکان را می دهد که یک سازدهنی دیاتونیک دیگر با کوک نیم گام بالاتر را هم داشته باشید . همچنان تاکید داریم که گرچه تقریبا تمامی نت ها روی آن قابل دسترس است ولی نباید آن را با سازدهنی کروماتیک اشتباه گرفت .

دابل رید – سازدهنی با زبانه مضاعف (Double reed harmonica):

این نوع برای خود زیر مجموعه هایی همچون “ترمولو” و “اکتاو ” دارد . سازدهنی ترمولو که شناخته شده ترین سازدهنی در آسیا است برای نواختن قطعات” فولک” بسیار کاربردی است . هر نتی که بنوازید صدای پوشاننده و همراهی دارد که علت آن چیزی نیست جز یک دلیل : این ساز به گونه ای ساخته شده که با هر بار دمیدن یا مکش در هر سوراخ دو زبانه که با هم اختلاف کوک صدا دارند همزمان به ارتعاش در آمده و نوایی دلنشین می سازند .سازدهنی اکتاو گرچه بسیار شبیه ترمولو است ولی کوک هر دو زبانه ی آن یک اکتاو با هم فاصله دارند که باعث ایجاد صدایی بسیار کامل و قوی می شود .